Nie istnieje ani jedno dziecko, które traktowane ze zrozumieniem i cierpliwością, nie mogłoby odnaleźć pod naszym kierunkiem ścieżki prowadzącej do życia pełnego sensu.
(S. Shanker, Teresa Barker „Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości”)
Self-Reg to termin stworzony przez kanadyjskiego psychologa Stuarta Shankera. Metoda samoregulacji pomaga w poszukiwaniu przyczyn trudnych zachowań i problemów emocjonalnych u dziecka, poprawia relacje w rodzinie i pozwala na opanowanie stresu.
Pięć obszarów Self-Reg – co stresuje nasze dzieci?
Bardzo często sądzimy, że dzieci nie maja powodu do stresu i narzekań. Nawet najmniejszy jednak maluch doświadcza sytuacji, które powodują u niego pewnego rodzaju dyskomfort i napięcie (to tzw. stresory). Shenker w swojej książce wyróżnia 5 obszarów, które mogą być źródłem stresu:
• Obszar biologiczny – to podstawowe rzeczy, które stresują małe dzieci. W tym obszarze stresorami mogą być niewystarczająca ilość snu, zła dieta, hałas, zbyt dużo bodźców, nieodpowiednia temperatura czy problemy z integracją sensoryczną.
• Obszar emocjonalny – silne emocje, zarówno te negatywne, jak i pozytywne.
• Obszar poznawczy – to na przykład zbyt duża ilość informacji lub informacje niezrozumiałe.
• Obszar społeczny – to przede wszystkim konflikty, bycie uczestnikiem lub świadkiem kłótni, agresji, przemocy, a także nieznane sytuacje społeczne.
• Obszar prospołeczny – to konieczność radzenia sobie z silnymi emocjami innych ludzi, poczucie winy.
Jak pomóc dziecku?
Nie każmy dziecku w trudnej sytuacji zachować spokoju i natychmiast powstrzymać swoje reakcje. Istnieje szereg czynników, które mają ogromny wpływ na dziecka i w większości przypadków maluch nie jest w stanie zapanować nad swoim zachowaniem. Kiedy sytuacja go przerasta, reaguje z dużą intensywnością – krzyczy, próbuje walczyć, ucieka, zatrzymuje się w bezruchu. Naszym zadaniem jest pomóc dziecku rozpoznawać jego stresory i nauczyć reagować w taki sposób, aby go nie przytłoczyły. Bardzo ważne jest nazywanie emocji i podążanie za dzieckiem. Często sami, zamiast redukować napięcie, tworzymy nieświadomie nowe stresujące sytuacje. Shenker w swojej książce przestrzega więc: Kiedy twoje dziecko jest wyczerpane i stało się przez to drażliwe i irytujące, potrzebuje położyć się i odpocząć, a nie być adresatem kazania czy obiektem kary.
W przypadku bardzo małych dzieci to naszym obowiązkiem jest troska o to, aby przeciążenie przeróżnymi bodźcami nie było zbyt duże – karmimy szkraba, kiedy krzyczy, nosimy i kołyszemy, gdy jest senny, zabawiamy, kiedy znudzony. Nieco starszy smyk może już nazywać swoje stany i emocje, a my staramy mu się pomóc w obniżaniu poziomu stresu.
Profesor Stuart Shanker przedstawia drogę do Self-Reg w 5 krokach:
1. rozpoznanie nadmiernego stresu u dziecka
2. rozpoznanie stresorów
3. redukcja stresorów
4. wsparcie dziecka w budowaniu samoświadomości i wiedzy, gdy potrzebuje zrobić to samo dla siebie
5. pomoc dziecku w stworzeniu własnych strategii samoregulacji
Aby pomóc własnemu dziecku, najpierw sami musimy nauczyć się samoregulacji i odzyskiwania spokoju w trudnych momentach. Tak naprawdę nie ma gotowej recepty na to, jak skutecznie wyeliminować stres i poradzić sobie z napięciem. Każdy z nas jest inny i w zupełnie inny sposób odbiera różnego rodzaju bodźce, dlatego każdy sam musi odnaleźć właściwą drogę w doświadczeniu tego, czym jest spokój i jak go samodzielnie stworzyć.
Metoda samoregulacji może mieć także działanie długofalowe. Właściwe podejście do dziecka, nasza empatia i troska, sprawią, że maluch zdecydowanie lepiej poradzi sobie w przyszłości i będzie potrafił powrócić do wewnętrznej równowagi i samodzielnie poradzić sobie z napięciem.