Wizyta dziecka u psychologa lub konieczność rozpoczęcia przez nie terapii, to okoliczności, które często budzą w rodzicach wiele emocji i wywołują mieszane uczucia. Wiążą się z trudnymi pytaniami, a niekiedy również z wypieraniem przez rodziców problemów dziecka i brakiem akceptacji faktu, że potrzebuje ono jakiejkolwiek pomocy z zewnątrz. Często rodzice niesłusznie oskarżają siebie o czynniki, na które nie mają wpływu i uważają, że w przeszłości popełnili błędy, które w negatywny sposób wpłynęły na funkcjonowanie ich dziecka. Zrozumienie przyczyn i sensu terapii psychologicznej, (ale również innych jej rodzajów, np. terapii logopedycznej, integracji sensorycznej) jest pierwszym krokiem do podjęcia działań, które mogą pomóc dzieciom i ich rodzinom.
Zauważenie problemu
Przede wszystkim problem, jaki pojawił się w zachowaniu lub percepcji otoczenia przez dziecko powinien być dostrzeżony i nazwany. Nie bójmy się przyznać, że nasze dziecko ma problemy z pamięcią/koncentracją/nie potrafi słuchać/łatwo się rozprasza. Jeśli nie jesteśmy rodzicami, ale znajomymi, nauczycielami, dziadkami czy innymi osobami z najbliższego otoczenia dziecka, nie czekajmy na reakcję rodzica ani nie zakładajmy, że zwracanie uwagi na podobne zjawiska nie jest naszą rolą lub wychodzi poza nasze kompetencje. Niektóre zachowania pojawiają się tylko w określonych warunkach czy środowisku i tylko my jesteśmy w stanie je dostrzec. Im wcześniej zauważymy trudności dziecka i zaczniemy nad nimi pracować, tym większe ma ono szanse na dobre funkcjonowanie w środowisku – w chwili obecnej i w przyszłości.
Czasem wystarczy tylko niewielka zmiana
Wbrew wyobrażeniom wielu rodziców, problem nie zawsze wymaga zastosowania terapii. Często jego rozwiązanie okazuje się proste i można do niego doprowadzić za pomocą jednego lub kilku spotkań z psychologiem. Proces wprowadzania zmian w zachowaniu zazwyczaj rozpoczyna się od rozmowy na temat przyczyn danego problemu, korekty postaw dziecka/rodziców/nauczycieli oraz przekazania kilku wskazówek, dotyczących prawidłowego postępowania z dzieckiem, radzenia sobie w trudnych sytuacjach lub rodzaju ćwiczeń, jakie należy wykonywać z dzieckiem, aby poprawić jego zdolności poznawcze. Nie należy nastawiać się na to, że jedna wizyta u psychologa lub innego specjalisty zapoczątkuje długotrwałą terapię, ponieważ cały proces pomocy dziecku może składać się tylko z jednej wizyty a następnie z pracy w domu lub szkole. Z drugiej strony musimy liczyć się z tym, że terapia w gabinecie, z osobą o odpowiednich kwalifikacjach, z zastosowaniem profesjonalnego podejścia i materiałów często okazuje się najlepszym i najbardziej skutecznym rozwiązaniem. Dzieci zazwyczaj pracują lepiej w innym środowisku niż dom, w którym nie zawsze warunki do prowadzenia terapii są sprzyjające. Gabinet, psycholog, forma terapii poza domem to także elementy, którym dziecku łatwiej jest się podporządkować a co za tym idzie, pracować dokładniej, sprawniej i efektywniej. Rolą rodziców jest umożliwienie dziecku pracy w warunkach, jakie są dla niego najlepsze i przyczyniają się do rozwoju jego umiejętności oraz korygowaniu błędnych postaw.
Nasze emocje nie są najważniejsze
Pamiętajmy, że nasza uwaga powinna skupiać się przede wszystkim na dziecku i jego potrzebach a dopiero w następnej kolejności na naszych emocjach, związanych z terapią. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że dziecko może chętniej rozmawiać o swoich problemach z terapeutą i powinniśmy się z tym pogodzić a z czasem wypracować metodę na wspólną rozmowę w domu. Czasem niechęć do opowiadania o sobie przez dziecko jest związana z lękiem lub respektem, jaki pojawia się w relacji dziecko-rodzic a także z faktem, że dziecko nie chce sprawić rodzicom przykrości swoimi myślami bądź zachowaniem lub czegoś się wstydzi. Szczera rozmowa i pokazanie, że nie czujemy złości ani zazdrości jest dobrą okazją do budowania bezpiecznej, trwałej i zdrowej relacji.
Współpraca z terapeutą to ważny element terapii
Współpraca z terapeutą jest bardzo ważna, ponieważ ujednolica środowisko, w którym porusza się i pracuje dziecko. Stabilność i harmonia, zapewniają bezpieczeństwo oraz porządkują w myślach i wyobrażeniach małego pacjenta to, co dzieje się wokół niego, np. zasady, jakich inni przestrzegają w relacjach z nim. Jednakowe postępowanie dorosłych wobec dziecka nadaje terapii sens, pokazuje dziecku właściwy sposób postępowania a także wyznacza drogę, którą ma się kierować. Jeżeli wszyscy postępują wobec dziecka tak samo, nie ma ono szans z tej drogi zboczyć, ponieważ nie widzi żadnej alternatywy, zaczyna więc zachowywać się tak jak powinno, pracuje według określonego przez terapię schematu. Współpraca między rodzicami a terapeutą z pewnością więc ułatwiać terapię i pozwala na szybsze osiągnięcie wyznaczonych celów. Jeśli dziecko dobrze czuje się w terapii, co odzwierciedlają jej pozytywne wyniki, jest to sygnał, że wybraliśmy odpowiedniego terapeutę. Nie zawsze jednak rodzice są zadowoleni z efektów terapii i osoby, która ją prowadzi. Czasem niechętnie współpracują z terapeutą, ponieważ nie podobają im się wykorzystywane przez niego metody i sposób pracy z dzieckiem. Oczywiście mają wtedy prawo zmienić terapeutę lub poradnię, do której chodzą. Taka decyzja powinna być jednak uzasadniona i dobrze przemyślana, ponieważ zmiany nie zawsze wpływają dobrze na dziecko i mogą wprowadzić regres w procesie terapeutycznym.
Należy więc przede wszystkim obserwować zachowanie dziecka i sprawdzać, czy praca z terapeutą przynosi efekty, a także dużo czasu poświęcać rozmowie z dzieckiem na temat tego, jak czuje się będąc w terapii i czy lubi pracować z osobą, która ją prowadzi.